KÜÇÜK MODA

Arif Atılgan

Moda İskelesinin Kalamış tarafında kalan eski Moda Plajının üst tarafı Küçük Moda olarak bilinirdi. Bunun sebebi, buradaki denize çıkıntı yapan burunun Moda Burnunun içinde küçük bir burun olması dolayısıyladır. 1900 lü yılların başında Küçük Modanın üst tarafında, 1895 yılında son şeklini almış olan San Joseph Okulu bulunmaktadır. Onu, eski adıyla Yoğurtçu Park Cad yeni adıyla Dr Esat Işık Caddesinin sınırının alt tarafında bir manastır ve manastırın altında Şifa Hastanesinin bulunduğu Şifa Sokağı izlemektedir. Manastır Karmelit Rahibelerinin manastırı idi. Şifa Hastanesi, o yıllarda Yeldeğirmeni’nde açılan Dame De Sion Okulunun şubesini inşa ederek eğitim veren Oblates de L’assomtion rahibelerinin Kadıköy’e gelme sebebi olan hastanedir. San Joseph Okulunun denize doğru olan tarafında ise bahçelik alanlar vardır. Sadece Moda Plajının üst tarafında Sultan Abdülaziz (1861-1876) döneminde İtalyan uyruklu sarraflardan Loranda’ya hibe edilen alan bulunmaktadır. Diğer yandan eski Moda Plajının hemen üstünde Moda Mektebi Sokakta ise Mıkhitarist Papaz Okulu bulunmaktadır. Mıkhitarist Papaz Okulu Katolik ermeni mezhebine aittir. Sokak bu okul sebebiyle Mektep Sokak adını almıştır. Moda Plajının bulunduğu küçük koy ise henüz ağırlıklı olarak İngilizlerin denize girdiği temiz bir kıyıdır. Plajın üstünde küçük bir bahçe göze çarpmaktadır.

1900 lü Yılların Başında San Joseph, Manastır, Şifa Hastanesi ve Lorandaların Köşkü.

1900 lü Yılların Başında Küçük Moda Burnu. Solda Mıkhitarist Papaz Okulu.

1900 lü yılların ortalarına doğru Küçük Modada az da olsa değişiklikler olmuştur. San Joseph Okulunun denize doğru olan tarafındaki Karmelit manastırının altındaki alan Almanlar tarafından kiralanmış ve kamp yeri olarak kullanılmaktadır. Alman gençlerinin disiplinli kamp yaptığı bu alan, 2. Dünya Savaşından sonra Almanlar tarafından terk edilmiştir. 1930 lu yılların Pervititch Haritalarında Alman Kampının sahilinde Kolejin İskelesi gözükmektedir. Bu iskeleye yanaşan teknelerdeki kömürler, dik kayalıklardaki rayların üzerinde çalışan dekovil hattı ile San Joseph’e çıkarılmaktadır.  Loranda ailesinin arazisi ise aileye sonradan giren kişiler olması sebebiyle Frankenstein ailesinin olmuştur. Avusturyalı Baron Frankenstein’in arazisinin üst tarafındaki evi oradaki tek köşktür. Moda Plajı Mari Frankenstein’den 1923 yılında İhsan Akdağ isimli bir Türk tarafından kiralanmış ve deniz hamamı olarak işletilmeye başlanmıştır.  Moda Plajının üst tarafındaki Mıkhitarist Papaz Okulu 1915 yılında yanmış harabesinin deniz tarafına Haydarpaşa Çayırındaki Bomonti Bira Bahçesi gelmiştir. Moda Plajının üstündeki bahçe ise Küçük Moda Bahçesi olarak kullanılmaktadır.

1900 lü Yılların Ortalarında San Joseph, Manastır, Alman Kampı, San Joseph’in İskelesi, Küçük Moda Bahçesi. Sol Üst Köşede Metruk Mıkhitarist Papaz Okulunun Önüne Bomonti Bahçesi Gelmiş.

1950 li yıllardan sonra Karmelit Manastırının yerine Maarif Koleji gelmiş, rahibeler Kızıltoprak tarafına gönderilmişlerdir. Maarif Koleji 1976 yılında Kadıköy Anadolu Lisesi adını almıştır. Alman Kampının bulunduğu alan ise spor alanlarına dönmüştür. Moda Plajı en popüler yıllarını yaşamaktadır. Moda Plajının üstündeki Küçük Moda Bahçesi ise 1960 lı ve 1970 li yıllarda Abidik Gubidik isimli yazlık diskotek olmuştur. Mıkhitarist Papaz Okulunun bulunduğu alanda bir çay bahçesi oluşmuş. Buradaki Bomonti Bira Bahçesi, plajın üstündeki Küçük Moda Bahçesinin içinde faaliyet gösteren Abidik Gubidik Diskoteğinin Kalamış tarafına gitmiştir.

1980 li yıllarda deniz doldurulmuş, Moda Plajı yok olmuş, Küçük Moda Bahçesindeki Abidik Gubidik Diskonun yerine ise 1990 lı yılların sonlarında Kadıköy Belediyesi’ne ait KASDAV isimli kuruluşun sosyal tesis binası inşa edilmiştir. Alman Kampı ile Frankenstein’in arazisi arasındaki bahçelik alanlar 1900 lü yılların sonlarından itibaren yapılaşmaya açılmış, apartmanlarla dolmuştur. Frankenstein’in evi ise metruk bir hale girmiş, alt tarafına binalar yapılmıştır.

2000 li Yıllarda Küçük Moda.

2000 li yıllarda Moda Plajına inen merdivenler, merdivenlerin yanındaki taş istinat duvarı ve merdivenlerin altındaki çeşme 100 yılı aşkın geçmişiyle durmaktadırlar. Plajın üstündeki KASDAV binası yıkılıp yerine daha kapsamlı bir sosyal tesis inşaatı yapılmaktadır. Bomonti Bira Bahçesi, Bomonti Çay Bahçesi olmuş, sosyal tesis inşaatıyla aynı parselde faaliyet göstermektedir. Diğer yandan Moda Plajına inen tarihi merdivenlerin üst kısmından, arazi aşağıya doğru dik olarak yarılarak yeni bir merdiven inşaatı yapılmaktadır. Mıkhitarist Papaz Okulunun yerinde ise artık hiçbir iz kalmamış, bugün orada Teras Kafe isimli tesis bulunmaktadır. Teras Kafenin üstündeki sokakta ise yeni apartmanlar inşa edilmiştir.

Sahilin doldurulduğu 1980 li yıllara kadar Küçük Moda dendiğinde Kadıköylülerin aklına Moda Plajı ile Alman Kampı gelirdi. Bir de yaz akşamları Abidik Gubidik Diskonun müzik sesleri.. Moda Plajında eski Fenerbahçeli futbolculara sık rastlanırdı. Alman Kampı alanı ise doğal kırlık ve ağaçlık haliyle esrar içenler ve sevgililer dâhil buranın tadından anlayanlara hizmet ederdi.

Semtimizde benden birkaç yaş küçük iyi top oynayan bir çocuk vardı. Benim futbolumu beğenir hatta bana hayranlık duyardı. Ben üniversiteye gittim o Fenerbahçe minik takımına. Daha sonra ben mimar oldum o milli futbolcu. Moda Plajında O’nu da zaman zaman ünlü futbolcuların arasında gördüğümde çok keyiflenirdim doğrusu.

Küçük Moda, Moda semtinin tamamı ile karşılaştırıldığında hala eski halini anımsatan görünümdedir. Buraya merdiven, sosyal tesis vs gibi yeni inşaatlar yapılacağına bu haliyle korunsa daha doğru olacağını düşünürüm. Bu arada eski Moda Plajına inen merdivenler, merdivenlerin yanındaki taş istinat duvarı ve merdivenlerin altındaki çeşme, korunması gereken tarihi eserler olarak 5 No lu Koruma Kurulu tarafından kesinlikle tescil edilmelidirler.
ARİF ATILGAN ŞUBAT 2014