MODA PLAJI

Arif Atılgan

Moda semti, ağırlıklı olarak 1800 lü yıllarda, Levantenlerin tercih ettiği bir yerleşim alanı olarak oluşmuştu. Moda’nın Moda Plajı tarafına Küçük Moda denirdi. Moda Plajının üst tarafları Sultan Abdülaziz (1861-1876) döneminde İtalyan uyruklu sarraflardan Loranda’ya hibe edilmiş. Bu ailenin içersine evliliklerden dolayı giren çeşitli kişilerden dolayı bir süre sonra alan, Frankenstein soyadlı aileye geçmiş. Arazinin üst tarafındaki ahşap köşk kalıntısı ise Frankenstein’in köşkü olarak bilinir. Deniz suyunun çok temiz olduğu bu küçük koyda 1900 lü yılların başında İngilizler denize girmeyi seviyorlar. 1923 yılında İhsan Akdağ isimli bir Türk burayı o zamanki sahibi Mari Frankenstein’den kiralıyor. Daha sonra Mari Frankenstein öldüğünde kendisinin çok fazla mirasçısı olduğundan uzun yıllar aynı kiracı burayı işletiyor. 1975 yılında kiracı da ölünce oğlu Fahiman Bey plajı işletmeye devam ediyor. Ancak 1980 yılında sahil doldurulduğunda plaj ortadan kalkıyor.

1930 lu yıllarda ise Moda Plajının üst tarafında Küçük Moda Bahçesi bulunmaktadır.


1900 lü Yılların İlk Yarısında Moda.

San Joseph Lisesinin deniz tarafında Karmelit Rahibelerine ait bir manastır bulunmakta idi. Manastırın deniz tarafında bulunan arazi, 2. Dünya savaşından önce Almanlara kiralanmakta idi. Almanlar burada kamp yapmakta, kampa katılan Alman gençlerine spor yaptırmaktaydılar. 2. Dünya savaşı sırasında Almanlar burayı terk ediyorlar. Alman Kampının sahil tarafı dik kayalıktır. San Joseph Lisesine denizden teknelerle getirilen kömürler kayalara monte edilen rayların üzerinden dekovil ile okula taşınmakta idi. Manastırın bulunduğu alanda 1955 yılında Kadıköy Maarif Koleji kuruluyor, Karmelit rahibeleri ise Kızıltoprak tarafına gidiyorlar. 1976 yılında okul Kadıköy Anadolu Lisesi adını alıyor.

Moda Mektebi Sokakta ise Mıkhitarist isimli Katolik Ermeni mezhebine ait Mıkhitarist papaz okulu bulunmakta imiş. Bu okulun 1915 yılında yanmasından sonra onun bulunduğu alana Haydarpaşa Çayırında faaliyet gösteren Bomonti Bira Bahçesi geliyor.

Moda Plajının İlk yıllarında Kadınlar Hamamı.

Eski Kadıköylüler Frankenstein’in evini 1960 lı yıllarda oynayan Frankenstein isimli korku filminden dolayı, filmdeki kahramanla ilişkili olduğunu düşünerek, iyi bilirlerdi. Almanların kamp yaptığı alan ise Alman Kampı olarak bilinen, Kadıköylülerin ama çoğunlukla sevgililerin tercih ettiği bir yeşil alandı. Moda Mektebi Sokaktaki Bomonti Bira Bahçesinin arsasında bugün bir kafe vardır. Moda Plajının üst tarafındaki Küçük Moda Bahçesi 1960 lı ve 1970 li yıllarda Abidik Gubidik adıyla bilinen yazlık diskotek olarak kullanılmıştır. Bu parselin geniş tarafı olan Abidik Gubidik Diskoteğinin bulunduğu alan anımsadığım kadarıyla 1990 lı yıllardan sonra Kadıköy Belediyesine ait olan KASDAV tarafından sosyal tesis inşa edilerek kullanılmaya başlanmıştı. Bu arsanın dar bölümünde bugün Çay Bahçesi bulunmaktadır. Alman Kampı olarak kullanılan yeşil alanda ise spor alanları bulunmaktadır.  

1960 lı Yıllarda Moda Plajı.

Bu günlerde Moda Plajının üst tarafında iki inşaat faaliyeti görünmektedir. Şair Nefi Sokağın bitiminde sahile inen merdiven inşaatı ve Alman Kampı tarafında Sosyal Tesis inşaatı.

Bunlardan merdiven inşaatı Şair Nefi Sokağın bitiminde, eski Moda Plajına ait olan tarihi merdivenlerin üst başlangıç noktasından dik olarak sahile inmektedir. Burada şu soruların cevaplandırılması gerekmektedir:
İmar durumunda buraya inşaat yapılabileceği belirtiliyor mu? Yakın gelecekte bu merdivenin bitmiş hali emsal gösterilerek etrafındaki parsellere de aynı şekilde inşaat yapma hakkı alınabilir mi?

 
Merdiven İnşaatı.

Sosyal Tesis inşaatına gelince:
Bu inşaatın imar durumunda arsanın her kenarından 5 er MT çekilerek en fazla 500 m2 alana oturan, sokak kotundan 5MT yüksekliğe sahip olabilen bir inşaat önerilmektedir. Önerilen 500M2 alana arsa içersinde bulunduğu görünen Bomonti Çay Bahçesinin binası da dâhil midir? Diğer yandan bazı Kadıköylü vatandaşlar yapılan inşaatın kot durumunu da merak etmektedirler.

 
Sosyal Tesis İnşaatı.

Ancak önemli sayıda Kadıköylü, merdivenler doğayı harap ettiği için, sosyal tesis ise sahili kapattığı için bu iki inşaatın yapılmasına tepkilidirler. Ayrıca aynı Kadıköylüler bu iki inşaatın yapılmaması için çok sayıda imzalı bir dilekçe ile Kadıköy Belediyesine başvuruda bulunmuşlardır. Yapılacak en doğru iş bu iki inşaatın ruhsat ve onaylı projelerinin vatandaşlar tarafından incelenmesinin sağlanması ve insanların önerilerinin alınmasıdır.

Burada öncelikle yapılacak şeylerden biri de derhal Moda Plajına inen tarihi merdivenin ve altındaki çeşmenin 5 Nolu Koruma Kurulu tarafından ‘korunması gereken tarihi eser’ olarak tescil edilmesidir. Bu merdivenin ve çeşmenin en az 100 yıllık bir geçmişi ve Moda’nın tarihinin içersinde hikâyesi bulunmaktadır. Ayrıca tarihi merdiven tescil edilirse hem kendi parseline hem de komşu parsellere inşaat yapılmasını, en azından zorlaştırabilecek, bir sebep oluşturulabilecektir.


Tarihi Merdiven. Alt Tarafta Sağda Tarihi Çeşme.

1960 lı yıllarda plajlara giriş ücreti her gün denize gidenler için bütçelerini zorlayan tutarlarda idi. Bunun için birkaç arkadaş, hafta içinde kirası ucuz olan sandallardan kiralayarak denize girmeyi tercih ederdik. Kiraladığımız sandal ile plajların önüne giderek oradaki tanıdıklarımızı görür, plaj ortamını da yaşamış olurduk. İlk içkimi, kiraladığımız sandalla Moda Plajının önünde olduğumuz bir günde içmiştim. O gün içtiğim içki Güzel Marmara şarabı idi. Rengine bakarak tatlı bir şurup olarak hayal ettiğim şarabın tatlı lezzetiyle insana keyif verdiğini sanıyordum. O gün içtiğimde buruk tadı yüzümü buruşturmama sebep olmuş ama tadından hoşlanmadığımı arkadaşlarıma belli etmemiştim.

Modada kıyılar falez yapısındadırlar. Ancak falez görüntüsünü artık eski fotoğraflarda görebilmekteyiz. Bugün Küçük Moda tarafında az da olsa falez yapısı hissedilebiliyor. Umudum Moda’nın kıyılarının hiç değilse bugünkü haliyle korunabilmesidir.
ARİF ATILGAN OCAK 2014