KADIKÖY RUM ORTODOKS METROPLİTLİK BİNASI (KÖÇEOĞLU KÖŞKÜ)
Arif
Atılgan
Kafkasya’da yaşayan Andon Köçeoğlu
(1773-1832), ailesiyle önce Artvin’e, sonra İstanbul’a gelmiştir. Kendisinin
Hevsep (1808-1883) ve Agop (1818-1893) isimli oğulları olmuştur.
Hevsep’in kızı Nektar Köçeoğlu’nun 1800
lü yılların ortalarında Kadıköy Bahariye'de Köçeoğlu Hamamını yaptırdığı bilinir.
Metropolitlik
Binası
1906 tarihli Goad Haritalarında Köçeoğlu
Hamamının biraz aşağısında, aynı arazide bir bina daha görülür. Ayrıca hemen
altındaki sokağın adı Köçeoğlu Sokaktır. Görülüyor ki Köçeoğlu’nun buradada bir
köşkü vardır. Köçeoğlu Köşkünün Hamamla birlikte veya Hamamdan sonra yapıldığı belli
olmaktadır.
Köşk o yılların tarzıyla birbirine
bitişik selamlık ve haremlik bölümleriyle ikiz olarak inşa edilmiş. Harita
incelendiğinde yapının 2 katlı ve ahşap olduğu anlaşılır. Kapısının olduğu üst
taraftaki bölümü Selamlık, alt taraftaki bölümü Haremliktir. Haritadaki
notlardan 1 Bodrum + Zemin Kat + 1. Normal kat olarak bodrum hariç 2 katlı
olduğu belli olmaktadır. Bina ahşap karkas sistemdedir. Dışı ahşap, iç
tarafları eski usul ahşap üstü sıva (bağdadi) ile kaplanmıştır. Girişin
karşısındaki merdiven ortadan yarım kat çıkmakta, iki yana uzayan sahanlığın
iki tarafından üst kata iki merdivenle çıkılmaktadır. Selamlık bölümünden
Haremlik bölümüne, yarım kat yükseklikteki merdiven sahanlığının ortasındaki
kapıdan geçilmektedir.
1906 Goad Haritasında Köçeoğlu Köşkü (Haremlik ve Selamlık Bölümleri birlikte)
1906 Goad Haritasında Köçeoğlu Köşkü (Haremlik ve Selamlık Bölümleri birlikte)
1908 yılında Köçeoğlu ailesi köşkü
arazisiyle satılığa çıkarır. Haremlik bölümünü Süreyya İlmen, Selamlık bölümünü
o yılların Kadıköy Rum Ortodoks Metropoliti 5. Yermenos satın alır.
5.Yermenos köşkü Rum Cemaatine hibe
eder. Bina, o tarihten itibaren ‘Kadıköy ve Tevabii Rum Metropolitliği’ olarak
kullanılır.
1939 tarihli Pervititch Haritalarında Metropolitlik Binası ve Süreyya Sineması görünmektedir. Metropolitlik Binasının arsasının Süreyya Sinemasınınkinden biraz daha büyüktür.
1939 Pervititch Haritasında Metropolitlik ve Süreyya Sineması
1939 Pervititch Haritasında Metropolitlik ve Süreyya Sineması
Pervititch Haritasında Metropolitlik Binasına
çatı katı eklendiği görülmektedir. Dolayısıyla bina 3 kat olarak işlenmiştir. Google’dan
ölçebildiğim kadarıyla her kat 150m2 civarındadır. Binaya bir sofayla girilir,
sofanın iki yanında 1mutfak ile 5 oda bulunur. Üst katın planı da benzer şekildedir.
Merdiven sahanlığındaki Haremlik Bölümüne geçilen kapı kapatılmış ancak izi
belli olmaktadır.
Köçeoğlu Sokağının adı Kalfaoğlu olarak
değiştirilmiş, Köçeoğlu Hamamı ile Metroplitiliğin arasına Nevzemin Sokak açılmıştır.
2006 yılında köşk, Kadıköy Rum Kiliseleri
Mektepleri ve Mezarlıkları Vakfı’na devredilir. Bahçe kapısında ‘Rum Ortodoks
Metropolitliği 1908’ yazmaktadır. Yani köşk 1908 yılından beri Rum Ortodoks
Metropolitliği olarak kullanılmaktadır.
2012 yılında köşkün dışı restorasyondan
geçirilir. Bu arada kiremitlerinin orijinali piyasada bulunmadığı için
Eskişehir’de bir fabrikada özel üretim yaptırılır.
2018 Uydu Görüntüsünde Metropolitlik ve Süreyya Sineması
2018 Uydu Görüntüsünde Metropolitlik ve Süreyya Sineması
Kadıköylülerin her gün önünden geçtiği,
geçerken merak ettiği beyaz köşkün öyküsü budur.
Köşkün ve içindeki çalışmanın tam adını
koymak gerekirse: ‘Tarihi Köçeoğlu Köşkünün Selamlık Bölümündeki Rum Ortodoks
Metropolitliği’ demek doğru olur.
ATILGAN BLOG ARİF ATILGAN KASIM 2018
NOT:
-Metropolit, Gazete Kadıköy’e verdiği bir
demeçte Köseoglu Paşadan bahsetmiş. Kadıköy tarihinde Köseoğlu ailesi
bulamadım. Yanlışlıkla Köçeoğlu denmek istendiğini düşündüğümde ise Köçeoğlu
ailesinde paşaya rastlamadım.
-Metroplolitliğe giderek binayla ilgili
araştırma yaptığımı, köşkün bahçeden-içerden birer fotoğrafını çekmek için izin
ve varsa bilgi istediğimi söyledim. Dilekçe yazmamı istediler. 16 Ekim 2018 de
2-3 satırlık dilekçe ile başvuruda bulundum. Kayıt numarası verilmeyen
dilekçeme 24 Kasım 2018 tarihi itibariyle cevap alamadım. Köşkün öyküsünde kullananların katkısı iyi olurdu, olmadı.
-1920 yılında ölen 5.Yermenos, Ayia
Triada Kilisesinin bahçesine gömülür.
-Çok kısa boylu olan 5.Yermenos’un minik
masası içeride halen kullanılmaktadır. Görüşmemin başında onun fotoğrafını
çektirmişlerdi. Kişisel ahlak ve etik anlayışıma uyarak o fotoğrafı da yayınlamıyorum.