YELDEĞİRMENİ KARAKOLU
Arif Atılgan
1980 li yıllara kadar Karakolhane caddesinin İskele Sokakla kesiştiği sağ
köşede tarihi karakol binası bulunmaktaydı. İskele Sokaktan 8-9 basamaklı
merdivenle çıkılan tek katlı yapı, bir setin üzerinde bulunuyordu. Öyküsü neredeyse
150 yıllıktır.
Karakol
Karakol
Osmanlıda güvenlik sağlayıcılara Karakollukçu, onların
bulunduğu binalara da Karakol-hane denirmiş.
13 Temmuz 1869 tarihinde Yeldeğirmeni halkı yetkili
makamlara dilekçe ile başvuruda bulunarak emniyetin sağlanması için semtlerine Karakol-hane
yapılmasını istiyorlar. Bunun için de halk tarafından yaklaşık 216 mt2 alanı
olan arsa devlete bağışlanıyor.
Karakol-hane inşaatı ödeneği 1869 yılında Dâhiliye bütçesine
konuluyor. 5 Nisan 1870 tarihinde ihale yapılıyor ve Anastaş Kalfa 49.896 Kuruş
5 Para keşif bedeli olan işi 5.896 Kuruş 5 Para eksilterek 44.000 Kuruşa
yapmayı taahhüt ediyor. Haci Avram Kalfa da kendisine kefil oluyor.
Bu şekilde inşa edilen Karakol-hane iki katlıdır.
Alt katta, ortada bulunan bahçeden atlıların atlarıyla girdiği ahır vardır. L şeklindeki binanın ortasındaki ahır(6) 8-10 at alabilmektedir. Ahırın sağ yanındaki merdivenin altında depo(3), deponun sağında saman ambarı(1), saman ambarı karşısında helâ ve ahırın sol tarafında mutfak(7) bulunmaktadır. Binaya insanların girişi için Karakolhane Caddesi tarafında mutfağın bitişiğindeki kapı bulunmaktadır.
Üst katta, alt kattaki ahırın üzerinde zaptiye askerlerinin koğuşu(12), binanın sağ tarafındaki saman ambarının üzerinde arpa ambarı(10), arpa ambarının karşısında helâ, binanın solundaki mutfağın üzerinde zabıt odası(13) ve zabıt odasının bitişiğinde helâ bulunmaktadır.
Alt katta, ortada bulunan bahçeden atlıların atlarıyla girdiği ahır vardır. L şeklindeki binanın ortasındaki ahır(6) 8-10 at alabilmektedir. Ahırın sağ yanındaki merdivenin altında depo(3), deponun sağında saman ambarı(1), saman ambarı karşısında helâ ve ahırın sol tarafında mutfak(7) bulunmaktadır. Binaya insanların girişi için Karakolhane Caddesi tarafında mutfağın bitişiğindeki kapı bulunmaktadır.
Üst katta, alt kattaki ahırın üzerinde zaptiye askerlerinin koğuşu(12), binanın sağ tarafındaki saman ambarının üzerinde arpa ambarı(10), arpa ambarının karşısında helâ, binanın solundaki mutfağın üzerinde zabıt odası(13) ve zabıt odasının bitişiğinde helâ bulunmaktadır.
Solda Üst Kat Planı: 10-Arpa Ambarı, 12-Koğuş, 13-Zabıt
Odası.
Altta Sağ Köşede Helâ, Üstte İki Köşede Helâlar.
Kroki Eski Cephe
1906 tarihli haritada binanın iç tarafı iki ucundan
düz birleştirilerek bahçe alanının bir kısmının içeri katıldığı belli
olmaktadır. 1937 tarihli haritada ise bina hala 2 katlı ve bahçe ile sokak aynı
kotta görünmektedir.
1940 lı yıllarda alt kattaki ahırlara ihtiyaç
duyulmamış ki bahçe üst katın döşeme kotuna kadar doldurulmuş. Binaya girmek
için önce sokaktan basamaklarla bahçeye çıkılmakta, sonra binaya girilmektedir.
Binanın içinde de yeni duruma göre değişiklikler yapılmış. Giriş karşısında
nezarethane, yan köşe odalarda Komiser, polisler ve bekçiler için odalar, bodrumda
içerden inilen hapishane ve sokaktan da kapısı olan ardiye yapılmış. Bizim kuşağın
1950 li yıllardan itibaren hatırladığı Karakolun şekli budur.
Bulunduğu caddeye ismini veren karakol 1982 yılında
yıkılıncaya kadar hizmet gördü. Yıkıldıktan sonra yerine emniyete ait bir bina
yapıldı. Bugün o bina da yıkılmak üzere boşaltılmış görünüyor.
Bütün araştırmalarıma rağmen yıllarca önünden geçtiğim
eski karakolun fotoğrafını ne belediyede, ne emniyet müdürlüğünde, ne de başka
bir yerde bulamadım. Bu kadar tarihi bir binanın yok olması çok acı.
ARİF ATILGAN EYLÜL 2016