atılgan blog

4 Mart 2015 Çarşamba

Haydarpaşa

TÖREN YOLU

Arif Atılgan

Haydarpaşa Çayırı’nın İbrahimağa tarafında bulunan Ayrılıkçeşmesi 17.Yüzyılın başlarında yapılmış, 1638 yılında 4. Murad’ın Bağdat seferine buradan çıkmasından sonra bu ismi almıştır. Çeşme üç yalaklı ve etrafında geniş namazgâhı ile birlikte inşa edilmişti. Ayrılıkçeşmesi’nden Karacaahmet Türbesine ve oradan Üsküdar’da posta işi görenlerin dinlendiği ve atlarını değiştirdiği Menzilhane denilen yere kadar giden yola Osmanlı’nın Tören Yolu denilirmiş. Padişah, Anadolu’ya sefere çıkacağı zaman deniz yolu ile Sarayburnu’ndan Üsküdar’a geçer, daha sonra Üsküdar’dan Tören Yolunu takiben Ayrılıkçeşmesi önüne gelirmiş. Burada, talim yeri Haydarpaşa Çayırı olan Ordusunun başına geçerek Anadolu seferine çıkarmış.

Ayrıca Kâbe’ye giden hacı adayları da buradan yola çıkarlarmış. Kâbe’ye hacı kafilesiyle çeşitli hediyeler götüren Osmanlı’nın askeri birliğinin adı ise Sürre Alayı imiş. Sürrenin anlamı hediye olup, alay ise askeri birliğin adıdır. Sürrelerin yani hediyelerin listesine Sürre-i Hümayun denmekte, liste ise Sarayın Darüssaade Ağası tarafından hazırlanmaktaydı. Sürre Alayı da Padişahın sefere çıkışlarında yaptığı gibi Sarayburnu’ndan Üsküdar’a gelir, Üsküdar’dan Tören Yolunu izleyerek bu Çeşmenin başına gelirmiş. Burada diğer hacı adayları ile buluşulur ve birlikte yola çıkılırmış. 1612 yılında Kadıköy’de kendi adına cami yaptırmış olan Osman Ağa da o yıllarda Sürre Alayı ile ilgilenmişti.

Karacaahmet Mezarlığı’nın arasından gelen bu yolun iki yanında daha çok Sarayın üst düzey kişilerinin mezarları bulunur.

4-5 yıl öncesine kadar aynı durumunu koruyan yol 400 yıl öncesinde olduğu gibi yine Ayrılıkçeşmesi’nde son bulmakta idi. Yol da çeşme de bulunduğu yerde korunmalıydı. Ancak Marmaray Projesi dolayısıyla yapılan üst geçitler Tören Yolunun son kısmını ortadan kaldırmış, çeşmeyi de görünmez duruma sokmuştur.

Keşke bu projeler kentin tarihi hafızalarını yok etmeden yapılabilse.

ARİF ATILGAN HAYDARPAŞA KİTABI