Haydarpaşa

ATATÜRK

Arif Atılgan

İstanbul-Ankara arasında tren seferlerinin başlaması ile özellikle Devlet Büyükleri bu ulaşım yolunu tercih etmeye başlamışlardı. O yıllarda en çok kullanılan ulaşım yolunun kara yolları olduğu düşünülürse bu durum oldukça normal sayılmalıdır.

Atatürk de özellikle İstanbul- Ankara arasındaki yolculuklarında treni tercih etmekte idi. Atatürk güzergâhtaki ilk yolculuğunu 1 Temmuz 1927 tarihinde trenle İzmit’e oradan da Ertuğrul Yatı ile İstanbul’a giderek yapmıştır. Daha sonra 5 Haziran 1928, 6 Ağustos 1929, 11 Haziran 1930, 12 Ocak 1932, 28 Haziran 1935 tarihlerinde Ankara’dan İstanbul-Haydarpaşa’ya, 8 Haziran 1936 tarihinde ise İstanbul-Haydarpaşa’dan Ankara’ya seyahat etmiştir.

                                                                            Atatürk

Atatürk deniz yolu ile ulaşılamayan yerlere daima demiryolu ile gitmeyi tercih eden bir devlet adamı idi. Trenle olan seyahatleri için 2 nolu servis vagonu kullanılmaktaydı. 1935 yılında bu vagon artık yetersiz kalmaya başladığında Almanya'da (Breslau) bulunan LHV. Linke Hofman-Werke fabrikasına tarihe ‘Atatürk'ün Beyaz Treni’ olarak geçecek tren ısmarlandı. Bu trenin dışı pencere altlarına kadar lacivert, üst kısmı ise beyaz renk ile boyanmıştı.

Beyaz Tren, Atatürk için yapılmış biri yemekli öteki yataklı iki vagon, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile Başyaverlik için bir salon vagon, yolculuğa katılmak üzere davet edilen hükümet ileri gelenleri için iki yataklı vagon, bir yemekli vagon, personel için iki adet ikinci mevki vagon ve bir furgondan oluşuyordu. İlk beş vagon 21 m, diğerleri 19 m uzunluğunda dört dingilli vagonlardı. Her vagon Görlitz sistem ağır bojiler üzerine oturtulmuş, Ürdinger tipi tamponları, el ve hava frenleriyle donatımlıydı.

Atatürk Beyaz Trenle en son 12 Kasım 1937 tarihinde Ankara-Kayseri-Sivas-Diyarbakır-Elazığ-Malatya-Adana-Mersin- Afyon –Eskişehir ve Ankara güzergâhında 9 günlük bir seyahat yapmıştır.

İstanbul’da hayata veda eden Atatürk’ün cenazesi de Ankara’ya bu trenle getirilmiştir. İstanbul’dan İzmit’e Yavuz Zırhlısı ile getirilen Ata’nın Naaşı 19 Kasım 1938 saat 20.32de İzmit’ten kalkan tren ile 20 Kasım 1938 saat 10.04 de Ankara’ya ulaşmıştır. Garip bir tesadüf, Atatürk Ankara’dan İstanbul’a ilk seyahatinde trenle İzmit’e gelmiş, İzmit’ten İstanbul’a deniz yolu ile gitmiştir. İstanbul’dan Ankara’ya son dönüşü de aynı yolu takiben, İstanbul’dan İzmit’e deniz yoluyla, İzmit’ten Ankara’ya trenle olmuştur.

                             Atatürk’ün Naaşını Ankara’ya götürecek olan tren Haydarpaşa’da

Beyaz Tren, Atatürk'ün ölümünden sonra İsmet İnönü tarafından Demokrat Parti iktidarı zamanına kadar kullanıldı. 1950 li yıllarda raylı sistem ikinci plana atılmaya başlandı, karayolu tercih edilmeye başlandı. Beyaz Tren de önce yeşile boyandı sonra bir kenara terk edildi.

Bugün bu vagon Ankara Gar'ında, Atatürk’ün Kurtuluş Savaşını idare ettiği Direksiyon Binası’nın yanında müze-vagon olarak kullanılmaktadır.

ARİF ATILGAN HAYDARPAŞA KİTABI