Yeldeğirmeni

ANKARA HAN (SUNGET APARTMANI)

Arif Atılgan

Çocukluğumun geçtiği Yeldeğirmeni semtinde en beğendiğim bina şimdiki adı Sunget Apartmanı olan Ankara Han’dır. Bu ilginç binanın iç bahçesinde, orada oturan arkadaşlarımla oyun oynamayı çok severdim. Hayatımda hiç han görmemiştim. Han mimarisini filmlerde gördüğüm kadar biliyordum. Ama o apartmanı her zaman, özellikle iç bahçesinde oynarken,  han gibi hissetmişimdir.

                                    Eski adıyla Ankara Han, Yeni Adıyla Sunget Apartmanı

Yeldeğirmeni ile ilgili araştırma yaparken bu binaya da giderek, orada yaşayanlardan binayla ilgili bilgi almak istemiştim. Burada eskiden beri yaşayan bir kişi olduğunu söylediler. O kişiye gittiğimde çocukluğumda o bahçede oyun oynadığım ilkokul arkadaşımın annesiyle karşılaştım. İsmet Teyze yıllar öncesindeki gibi karşıladı beni.. Kendisiyle hasret giderdik.

                                   Sunget Apartmanında Bir Ömür Geçiren İsmet Günsev

1906 Goad Haritalarında bina Schuller-Pedotti Apartmanı olarak görünüyor. Schuller adı o yıllarda yeni açılan Alman Okulunda (Osmangazi İlkokulu) bir profesörün adı. Yani öğretmen.. Pedotti soyadı ise Tuzla’da bir tuğla fabrikasının sahiplerine ait. Muhtemelen bu iki kişi binayı yapmışlar ve Yeldeğirmeni’nde yaşayan Almanlara kullandırmışlar. Haydarpaşa Garında çalışan Alman mühendislerin burayı lojman-misafirhane olarak kullandıkları belli oluyor. Birbirinden ayrı iki eşit blok olması ve bahçede iki müştemilatın olması ortakların binayı ve müştemilatları ayrı ayrı paylaştıklarını belli ediyor.

                                       1906 Haritalarında Schuller-Pedotti Apartmanı

1930 lu yıllarda hazırlanmış olan Pervititch Sigorta Haritalarında Ankara Han olarak gösterilen binanın bugünkü adı Sünget Apartmanıdır. Ön tarafta 3 katlı 2 blok olan apartmanın ortasından blokları ayıran, arkadaki iç bahçeye ve müştemilatlara geçmeyi sağlayan yol bulunmaktadır. Binalara ahşap merdivenlerle çıkılmaktadır. 

                                                Pervititch Haritasında Ankara Han

Binanın arkasındaki iç bahçenin arka sınırında, 2 ayrı müstakil daireden meydana gelen bir müştemilat vardır. Bahçede ise ikisi de tek katlı olan kömürlük ve ortak çamaşırhane–banyo bulunmaktadır. Dairelere sadece WC konmuş, banyo konmamış. İnsanlar banyo ve çamaşır yıkama ihtiyaçlarını bahçedeki ortak banyo-çamaşırhaneyi kullanarak gideriyorlarmış. Buradan anlaşılıyor ki burası ilk yıllar misafirhane, daha sonra devamlı oturulan lojman olarak kullanılmıştır.

Zaman zaman burada yaşamış olan Almanlar veya onların geride kalanları binayı ziyarete geliyorlarmış. O zamanlar Almanlarla ilgisi olduğu ifade edilen Kurt Kiremit Fabrikası sahiplerinin bu binayı yaptığı söyleniyor.

Almanlar gittikten sonra Türkler tarafından satın alınan bina bugüne kadar bu şekilde kullanıla gelmiştir. Bugünkü adı Sunget Apartmanı olan binada oturanların tamamı, İsmet Teyze hariç kiracı olarak yaşamaktadırlar.

Binayı Türkler kullanmaya başladıktan sonra bahçedeki ortak banyo-çamaşırhanede bir gün cenaze yıkamışlar. Bu cenaze yıkanmasından sonra burası bir daha kullanılmamış ve her daire kendi içindeki WC leri banyoya çevirerek konutlarını bu şekilde kullanmaya başlamışlar.

Tren yoluna çok yakın olan binada oturanlar, tren yolu kenarına giderek trenle İstanbul’a gelip giden Atatürk’e el sallarlarmış. Ayrıca Karakolhane Caddesi’nden Haydarpaşa Çayırı Caddesi’ne inen yokuştan özellikle kış mevsiminde kayarak devrilen tramvayları da unutamadıklarını anlatıyorlar.

Komşuluk ilişkilerinin üst düzeyde olduğu o yıllarda bu binanın içindeki komşulukları anlatmaya kelime haznem yetersiz kalıyor.

Apartmanın girişinden arkadaki müştemilata giden yolda 100 yıllık pişmiş tuğlalara basarak yürüdüğünüz, bu nefis binanın çürüyüp yok olmamasını diliyorum.

Yeldeğirmeni Kitabımı yazdıktan sonra İsmet Teyzeyi kaybettik. Bu tip insanların kaybedilmesi çocukluğunuzdan bir şeyleri alıp götürüyor. Onu ve bugün aramızda olmayan diğer semt büyüklerimizi saygıyla anıyorum.

ARİF ATILGAN YELDEĞİRMENİ KİTABI