Yeldeğirmeni

TÖKEN AİLESİNİN EVİ

Arif Atılgan

1906 tarihli haritalarda görülen Uzunhafız Sokağındaki evle ilgili ilk belgesel bilgiler 1921 yılına aittir. Yazılanlardan anlaşıldığına göre daha önceki tarihlerde burası Kızlar Ağası İbrahim Ağa Tarikatına, Vakıftan 192.5 kuruş kira ile tahsis edilmiş.

Eski kayıtlarda ‘Bahçe ile birlikte bir kapı ev’ olarak belirlenen Ev, ‘Sağ tarafında Süleyman Efendi Evi ve Bahçesi, sol tarafta Artin Evi, arkada Ali Efendi Evi ve cephesi olduğu’ şeklinde tarif ediliyor. Arsa alanı bahçeyle birlikte 70.95mt2 dir.

1921 yılında, yeni sahipleri Safiye Hanım ile Hasan Tahsin Efendi olmuş. 10 Ekim 1926 tarihinde, Hasan Tahsin Efendinin üzerinde iken alınan 500TL borç için Emniyet Sandığına teminat gösterilmiş. 2 ay sonra 9 Aralık 1926 tarihinde Hasan Tahsin Efendi vefat etmiş. Ev, oğlu Sadettin Bey ile kızları Fatma Nimet ve Nevber Hanımlara kalmış. Mirasçılar 20 Mart 1927 tarihinde borcun tamamını ödemiş ve ev üzerlerine devredilmiş.

3 Mirasçı, 2 gün sonra 22 Mart 1927 tarihinde evi ‘750 adet yüz kuruşlara’, yani 750x100=75.000kuruşa, yani 75.000/100=750TL’ye Ester Adefna’ya satarlar. 

                         2000 Yılı Öncesi Töken Ailesinin Evi. Yanda Madam Bekilerin Evi.

1933 tarihli Bina Vergisi kaydında Ev, ‘Bodrumda mutfak, fevkında taşlık; Birinci kat bir antre iki oda; İkinci kat bir oda bir sofa; Üçüncü kat bir çatı arası odası olup su ve elektrik; Birazda bahçesi var; Haricen boyalıdır.’ şeklinde tanımlanmıştır.

Ev 38mt2 tabana oturtulmuş. İki yanındaki yangın duvarlarının biri kendine, diğeri komşuya aittir. Bodrum + zemin + 1. normal kat + çatı katı olarak inşa edilen Ev ahşaptır. Bodrum Katta mutfak, banyo-WC ve kömürlük; Zemin Katta antre, iki oda; 1. Normal Katta sofa, WC ve 1 oda; Çatı arasında ise 2 oda bulunmaktadır. 1. Katta bulunan cumbanın üzerindeki balkona, sadece çamaşır asmak için Çatı Arasındaki odanın penceresinden atlayarak çıkılmaktadır. 

                                                                     Kat Planları

Ev 10.03.1943 tarihinde Zehra Günal’a satılmış. Günal, Zehra Hanımın kızlık soyadıdır. Bu sırada Kamil Töken’le evli olup soyadı Töken’dir. Evin kapı numarası 175 dir.

Töken ailesi en uzun süre evde yaşayan ve eve sahiplik yapan ailedir. Dolayısıyla ev Onların soyadıyla anılmalıdır.

Ben, 1950’li yılların sonlarından itibaren 1970’li yılların başlarına kadar bu aile ile aynı sokakta komşu oldum. Ailenin Serpil, Sevinç, Mehmet isimli 3 çocuğu vardı. Annelerimiz birbirlerinin ‘Gün’lerine giderdi.  Sokağın güzel evlerindendi. Aslında üç kardeş te benden büyüktür ama en küçükleri olan Mehmet Töken yaşıma daha yakındı. Yıllarca arkadaşlık yaptık. Serpil ve Sevinç ablalar evlenmişlerdi. Mehmet ile top oynardık. Bazen küçük yaştaki yeğeni Timuçin’i yanında getirirdi.

Kamil Amca Bodrum Katta kendine küçük bir atölye kurmuştu. El aletleriyle bazı işler yapardı. Bahçeye kümes yapmıştı. Kümesteki horoz geceden ötmeye başlarmış. Bitişik komşuları olan arkadaşımız Hale’nin annesi Sıdıka Hanım bu sesten rahatsız olmuş. Bunu duyan Kamil Amca kümesi kaldırmıştı. Diğer bitişik komşuları ise Madam Beki ve ailesiydi.

Aile 1980’li yıllarda buradan taşındı. Evi kiraya verdiler. Ancak sonunda satmaya karar vermişler.

                                                     Cumbadan Sokağa Bakış

06.05.1992 tarihinde evi Halide Edip Işıklıoğlu’na satarlar.

22.10.2004 tarihinde ise Halide Edip Işıklıoğlu, evi Erhan Nuhoğlu-Eda Nuhoğlu’na satar. Kapı numarası 131 olmuştur. Evin son sahipleri yasa ve yönetmeliklere uygun restorasyon yapmak isterler. İşi üstlenen mimar kardeşimiz restitüsyon için bazı sıkıntılar olunca beni arar. Kendileriyle bu şekilde tanıştım. 

  

                Töken Ailesi ile Madam Bekilerin Evinin 2006 ve 2017 Yıllarındaki Durumları

Onlara yardımcı olmaya çalışırken elime geçen belgelerle evin öyküsünü çıkarmak istedim. Bu arada Sevinç Abla ile görüştüm. Kendisi dünyaya geldiği yıl aile bu eve taşınmış. Buradan gelin gittiğini anımsıyorum. İlk eşi İTÜ Mimarlık hocalarımızdan Prof. Dr. Nihat Toydemir idi. 

                                                            2017 Yılında Ev

Evin yeni sahipleri evle ilgili bir anımı sordular. Giriş merdivenlerinin iki yanındaki düz betonlarda otururken sohbetler yaptığımızı anlattım. Bu tip evlerde oturanların, çocuklardan en çok rahatsız oldukları durumdu bu. Yeni sahipleri, ‘Artık sizin oturduğunuz yere sevgililer oturuyor. Onların konuşmaları sizin konuşmalarınızdan daha rahatsız edici emin olun.’ dediler.

Bazen çocuklar pencerelere oturtulurdu. Parmaklıkların arasından ayaklarını uzatırlar, dışarıdakilerin oyunlarına katılırlardı.

Bir gün sokak çocuksuz kalacak denseydi eğer o yıllarda, kesinlikle kimseyi inandıramazlardı.

Ailenin büyükleri olan Kamil Töken ve Zehra Töken ile en küçüğü Mehmet Töken artık aramızda yoklar.

Baktığınızda bir ev.. Asırlık öyküsü var ama..  

ARİF ATILGAN ARALIK 2017