KIRGIN VE MAHZUN AYRILIKÇEŞMESİ

Arif Atılgan

Osmanlı padişahları, Anadolu’ya sefere çıkacakları zaman önce deniz yoluyla Topkapı’dan Üsküdar’a geçerlerdi. Üsküdar’dan da Karacaahmet Mezarlığının arasındaki Tören Yolu olarak bilinen yoldan Ayrılık Çeşmesi’nin yanına gelirlerdi. Ayrılık Çeşmesinin bulunduğu Haydarpaşa Çayırındaki ordunun başına geçerler ve yola çıkarlardı. Kâbe’ye hediyeler götüren askeri birlik olan Sürre Alayı da aynı yolu takiben Ayrılık Çeşmesi’ne gelir, burada bekleyen hacı adaylarıyla birlikte yola çıkardı.

                                                 Tarihteki Ayrılık Çeşmesi

Marmaray Metro hattı, aynı yolu denizin ve yerin altından Ayrılık Çeşmesi’ne gelerek tamamlıyor. Sonra da geçmiş zamanlarda sefere çıkan Osmanlı ordusu gibi yer üstünden Anadolu’ya devam ediyor. Bu sebepten olsa gerek yetkililer buradaki istasyona Arılık Çeşmesi adını vermişler diye düşünüyorum.

Zira bu istasyonun adının Ayrılık Çeşmesi yerine İbrahim Ağa olması akla daha yatkındır. Çünkü: İstasyon İbrahim Ağa semtindedir. Ayrılık Çeşmesi adında bir semt yoktur. Ayrılık Çeşmesi sadece buradaki çeşmenin adıdır.

Görülüyor ki hikâyenin baş aktörü Ayrılık Çeşmesidir. Ancak günümüzde Çeşme, bulunduğu yerde kaderine tek edilmiş metruk bir haldedir. Marmaray’ı açıldığı günden bu yana yüz milyon kişinin kullandığı açıklanmaktadır. Bu kişilerin kaçı buradaki istasyonun adının hemen yakınındaki çeşmenin adından dolayı verildiğini bilir acaba?

                                            Marmaray’dan Önceki Ayrılık Çeşmesi

Yüz milyonlarca kişinin ezbere bildiği Ayrılık Çeşmesi İstasyonuna adını veren Çeşmeyi bu şekilde bırakmak vicdanlara sığacak davranış değildir.

400 yıllık geçmişiyle Ayrılık Çeşmesi günümüzde Kadıköy’ün en eski tarihi eseridir. Yüzlerce yıl Anadolu yakasının en canlı ve en önemli noktası olmuştur. Maalesef son yıllarda insanlar çeşmenin yerini bile bilmiyorlardı. Sadece karşısındaki AVM yapıldıktan sonra AVM nin karşısında diye tarif edilmeye başlandı. Çeşmenin yeni yapılan AVM ile tarif edilmesi üzüntü vericidir. Metroyu kullanan yüz milyonlarca insan istasyona adın veren çeşmeyi öğrenmelidirler.

Metro için Ayrılık Çeşmesi İstasyonunun çevresinde yapılan yollar ve köprülerden dolayı Çeşme artık görünmez olmuştur. Çeşme bir an önce arkasındaki namazgâhıyla birlikte restore edilmeli ve tarihi hikâyesi üzerine yazılmalıdır. Hatta istasyonun adının verilme sebebi olduğu da yazılmalıdır.

                                         Marmaray’dan Sonraki Ayrılık Çeşmesi

Başka bir çözüm olarak esas yerinin çukurda kalması sebebiyle Çeşmeyi karşısındaki köşeye aktarıp rahat görülebilmesi de sağlanabilir. Ancak esas yeri, namazgâh alanıyla birlikte boş olarak muhafaza edilmeli ve bir köşesine gerekli bilgilendirme yazılmalıdır.

Çeşmeden adını alan arkasındaki Ayrılık Çeşmesi Mezarlığı ve her ikisinden adını alan Ayrılık Çeşmesi Sokağı da aynı şekilde elden geçirilerek koruma altına alınmalıdır.

Sevmediğim bir atasözümüz vardır: ‘Çok mütevazı olma öyle sanırlar’. Mütevazı olanların değersizleştirildiğini ifade eden bu atasözüne hiç değilse burada haklılık vermeyelim. Mütevazı Ayrılık Çeşmesine değerini verelim.

Ayrılık Çeşmesi kırgın ve mahzundur. Ancak asaletini ve değerini bilmekte, asla mütevazılığını kaybetmemektedir.

ARİF ATILGAN ARALIK 2015