İSTASYONLAR VE KÖPRÜLER

Arif Atılgan

Haydarpaşa Garı ve Marmaray Projesiyle ilgili çeşitli rivayetleri yine çeşitli yayınlarda okuyor, duyuyoruz. Özellikle eski istasyon binalarının ne olacağı hepimizce merak konusu olmakta. Sadece istasyon binalarıyla ilgili değil, tren hattı üzerindeki bazı köprülerle de ilgili ilgi çekici bilgiler bulunmaktadır. Ben bu konularda yaptığım araştırmalarımın sonucunda edindiğim bilgileri herkesle paylaşmak istiyorum. 

                                 

                                                        Erenköy İstasyonu Orijinal Planı       
                                                    

                                                 Eski Yıllarda Erenköy Tren İstasyonu

Öncelikle tüm istasyon binalarının korunacağını ifade edeyim. Ancak bundan sonra istasyon olarak kullanılmayacaklar. Sanırım kafe, fast food gibi mekânlar anlamında değerlendirilecekler. Bazıları için Kadıköy Belediyesi talepte bulunmuş ama büyük bir ihtimalle onlara verilmeyecek. Diğer yandan Kızıltoprak İstasyonu tamamen devre dışı bırakılacak. Zira Kızıltoprak İstasyonu diğer iki istasyona o kadar yakınmış ki tren Söğütlüçeşme veya Feneryolundan kalktığında hızını alamadan Kızıltoprak İstasyonuna geliyormuş.      
                                    
Diğer yandan tartışılan sıkıntılı bir konu ise yeni sistemde 3 hat bulunması dolayısıyla trenlerin istasyonlara adeta sıyırarak geçecek olmaları durumudur. Bilindiği gibi yeni düzenlemede ikisi banliyö, biri şehirlerarası olmak üzere üç hat çalışacaktır. Gerçekten de bu konu oldukça önem arz etmektedir.

Göztepe İstasyonuna gelirsek. Yukarıda bahsettiğim üç hat Göztepe İstasyonunun altındaki tünele sığmamaktadır. Dolayısıyla tünelin genişletilmesi gerekiyor. Genişletme sürecinin sonuna dek İstasyon binası askıya alınarak korunacak. Bina, tünelin genişletme çalışması bittiğinde tekrar yerine oturtulacak. Şu anda yapı ile ilgili malzeme testleri yapılıyormuş. Test sonuçlarına göre yapılacak statik hesaplardan sonra askıya alma işlemi yapılacakmış.

Tren yolu üzerindeki köprülere gelirsek. Köprülerden Hasanpaşa, Söğütlüçeşme, Erenköy, Cevizli, Kartal kemer köprüleri ile Bostancı Dere ve Maltepe Köprüleri yıkılacak ancak taşları tek tek numaralanarak Tuzlada DLH ya ait bir depoya götürülecekler. Daha sonra hepsi, eski yerlerine değil ama tren hattının uygun yerlerine tekrar kurulacaklarmış. Çünkü: Yeni yapılacak üç hat, köprülerin de altına sığamamakta. Ayrıca yeni düzenlemede demiryolu hattının üzerine trafiğin rahatlaması için daha geniş köprüler yapılacakmış.

Aslında Söğütlüçeşme İstasyonundan önce iki kemer köprü daha vardı ama o köprüler yıkılmışlardı. Her ikisi de 1980 li yıllardaki yol genişletme çalışması dolayısıyla yok olmuşlardı. Hayrullah Efendi Sokağının karşısında olanının üzerine geniş beton köprü konularak Taş Köprü Caddesi genişletilmişti. Verem Savaş Derneği ile Nazif Bey Sokak arasındaki köprü ise tamamen yıkılmış günümüze sadece ayakları kalmıştı.

1966 Hava Fotoğrafında Bugün Olmayan İki Köprü

Hayrullah Efendi Sokak Karşısındaki Köprünün Yerine Yapılan Köprü

Verem Savaş Derneği İle Nazif Bey Sokak Arasındaki Köprünün Kalmış Tek Ayağı

Maltepe’deki Drama Köprüsü ise anımsadığım kadarıyla, fotoğrafından da anlaşılacağı gibi, ortadaki ile beraber üç kemerli imiş.  Ancak ortadaki büyük kemer yıkılıp üstünde bulunan yol genişletilmişti.

Maltepe Drama Köprüsü

Hasanpaşa Köprüsü Yeldeğirmeni’nde Uzunhafız Sokağının sonunda, Uzunhafız Sokağını Ayrılık Çeşmesi Sokağına bağlayan köprüdür. Söğütlüçeşme Köprüsü de Halidağa Caddesini Acıbademe bağlayan köprü oluyor. Bu köprülere neden bu isimlerin konduğunu ben de bilmiyorum doğrusu. Aslında Hasanpaşa Köprüsünün adı Rasimpaşa köprüsü olsa daha mantıklı olurdu. Zira bu köprü Rasimpaşa Mahallesinde bulunuyor. Bunlardan sadece Hasanpaşa Köprüsü denileni Haydarpaşa’ya yakın bir bölümde yeniden kurulacakmış.

Açıkçası diğer köprülerin tekrar kurulacağına dair pek umutlu olmadığımı söylemek isterim. Zira geçmişimizde bu tip olumsuz örnekler bulunmaktadır. Örneğin: Karaköy Camisinin aynı yöntemle Kınalıada’ya taşınması sırasında kaybolduğunu biliyoruz. Umarım mahcup olurum.    

Ayrıca tren yolunun altında da kemerli veya çelik kirişli köprüler bulunmaktadır. Bunlar da en az üzerindekiler kadar önemlidir. Hemen hemen her istasyonun yakınında bu köprülerden bir tane yer almaktadır.

Bu tip önemli projelerde kesinlikle aşağıdaki prensiplere uyulmalıdır.
-Halka danışılıp onların da fikirleri alınmalıdır,
-Kent hafızası olabilecek her çeşit obje mümkünse yerinde ve yine mümkünse fonksiyonuyla korunmalıdır.
Burada bu prensiplere uygun davranılsaydı sanırım istasyonlar da köprüler de daha uygun değerlendirilmiş olurlardı. En azından köprülerin de yerlerinde kalmaları sağlanırdı. Kamu hizmeti yapılırken sadece fonksiyonellik değil koruma vs anlamında diğer değerlerde düşünülmelidir. O zaman işlerin biraz daha zorlaşacağı bellidir. Ancak, kamu hizmeti yapmak zor olmalı değil midir?
ARİF ATILGAN MİMDAPHAZİRAN 2014