Kent Öyküleri

BOĞA HEYKELLİ ALTIYOL

Arif Atılgan

1864 yılında, Sultan Abdülaziz Paris’te yaşayan Fransız heykeltıraş Isidore Jules Bonheur’a Dövüşen Boğa isimli bir heykel yaptırır. Abdülaziz ava, heykeltıraş ve ailesi ise hayvan figürlerine meraklıdır.

Paris’te, önemli sanatçıların eserlerinin sergilendiği Uluslararası Fuar (Exposition Universile) bulunmaktadır. Dövüşen Boğa dâhil Bonheur’un bütün eserleri burada sergilenmiştir.

Sultan Abdülaziz 3. Napolyon’un davetiyle 1867 yılında sergiyi ziyaret etmiş. İstanbul’daki çeşitli saray bahçeleri için 24 adet hayvan figürlü heykel siparişi vermiştir.

Kendisi bu seyahat dolayısıyla savaş sebebi dışında Avrupa’ya giden ilk padişah olmuştur.

Heykeller, İttihat ve Terakki Partisi dönemindeki yöneticiler tarafından kentin farklı yerlerine götürülürler. Daha sonra da çeşitli noktalara taşınmaları devam eder.

Dövüşen Boğa sırasıyla Yıldız Şale Köşkünün bahçesine, Beylerbeyi Sarayının bahçesine, Belgrad Ormanları yanındaki Bilezikçi Çiftliğine, Kadıköy'e, 1940 larda Spor ve Sergi Sarayı önüne getirilir. 1950 lerde kısa bir süre Hilton Oteli önüne getirilse de hemen eski yerine götürülür. 1971 yılında Kadıköy’de Şehremaneti Binasının önüne, 1987 yılında Kadıköy’ün önemli meydanı Altıyol’a yerleştirilir.

                                                   Dövüşen Boğa

Bilezikçi Çiftliğinden sonra kısa bir süre Kadıköy Kız Lisesi olarak bilinen Mermer Köşkün bahçesine, 1950 lerde Taksim Gezi Parkına, 1960 larda Divan Oteli önüne konduğu da söylentiler arasındadır.

Buraya kadar yazdıklarım heykelin belgelerde yazan bilinen geçmişidir. Bundan sonraki bölümde yer alan bilgileri ilk defa okuyacaksınız.

Heykelin Kadıköy’de Şehremaneti Binası önünden Altıyol’a çıkışının öyküsü:

1987 yılı. Osman Hızlan Belediye Başkanıdır. Kendisi eski Kadıköylü olduğu için ilçede lakaplarıyla tanıdığı birçok arkadaşı vardır.

Güngör Önemli, Kadıköy’ün zengin ailelerindendir. Lakabı Öküz’dür. Altıyol’da Vişne Sokaktan İskeleye inerken caddenin sağ tarafındaki binaların çoğu Onun ailesine aittir. Kendisi kamyonculuk yapar.

Kadıköy Belediyesine taahhüt işi yapan Yapı Merkezine kamyonlarıyla taş taşıma işi yapmaktadır. Yapı Merkezi taşeronlarına ödemelerini senetle yapar.

Güngör Önemli’nin nakit ihtiyacı oluşmuştur. O ayki ödemeyi senet yerine nakit alırsa rahatlayacaktır. Osman Hızlan’a bu konuda yardımcı olması için rica eder. Osman Bey Yapı Merkezi sahibi Ersin Arıoğlu’na telefon ederek durumu anlatır. Ersin Bey de ‘Olur’ der.

Ödeme günü Güngör Önemli şirketin muhasebe servisine gider. Oradakilerin konudan haberi yoktur. Kendisi de bir şey söylemez. Dolayısıyla yine Ona senet verirler. Güngör Bey senetleri faizle tefeciye kırdırır. Tefeci, senetlerin sağlamlığını araştırmak için Yapı Merkezine telefon eder. Konuyu geç fark eden yetkililer ‘O senetleri yanlışlıkla vermişiz. Getirin, nakit verelim.’ Derler. Tefeci, Yapı Merkezine senetleri götürerek nakit parayı alır. Yani hem Güngör Beyden faiz almış hem de senetleri hemen tahsil etmiş olur.

Bunu öğrenen Osman Hızlan, Güngör Önemli’ye çok kızar. Kendisini çağırır ve der ki ‘Bu kadar saflık olmaz. ‘Öküz’ lakabını hep anımsamanı sağlamak için Boğa heykelini Altıyol’a koyacağım. İşyerleriniz ve evinizin karşısına. Onu her gün gör ve lakabını anımsa.’ der.

4 Eylül 1987 gecesi saat 2 civarı Boğa Heykeli kalın yuvarlak demirlerin üzerine konur ve kamyonla çekilerek Altıyol’a taşınır. Operasyon sonrası oluşan Dövüşen Boğalı Altıyol Meydanı’nın yıllar sonra Kadıköy’ün simgesi haline geleceği o gün kimsenin aklına gelmemiştir.

Günümüzde artık Altıyol tanımı unutulmuştur. Meydan, Boğa adıyla anılır.

Kentlerde çok önemli sonuçlar bazen çok basit sebeplerle meydana gelirler.

ARİF ATILGAN MART 2018

Not:

-3 Eylül 1987 Perşembe günü Osman Hızlan kalp krizi geçirerek Koşuyolu Hastanesine yatar. Operasyonu hastaneden yönetir.

-1987 yılında Haydarpaşa Deresi yer altından İnci Burnundaki arıtma tesisine geniş bir kanalla bağlanmaktadır. Heykelin altına konan kalın yuvarlak demirler, Haydarpaşa-Kadıköy arasında bu kanalı tutmak için yapılan fore kazıklarda kullanılan demirlerdendir.

-Aynı gece Bahariye Caddesinin en üst noktasında ortada bulunan metruk ahşap evin yıkılması da gerçekleştirilir.

-Bu alana McDonalds firmasına yuvarlak büyük havuz yaptırılır. Adı McDonalds Havuzu olarak bilinir.

-2000 li yıllarda havuz kapatılıp burası park-meydan haline getirilir.

-2013 yılında park-meydana Mehmet Ayvalıtaş adı verilir.

-Güngör Önemli’nin diğer lakabı Tepsi’dir.

-Olay, Osman Hızlan’dan dinlenmiştir.
-9 Nisan 2019 tarihinde Osman Hızlan'ı kaybettik.