Kent Öyküleri

YELDEĞİRMENİ’NDE BİR AŞK ÖYKÜSÜ

Arif Atılgan

Muhlis Çağatay Vagon Li’de çalışıyordu. Vagon Li, Vagon Limited Şirketi’nin kısaltılmışı olan Vagon Lits’in halk dilinde daha kısaltılmış halidir. Vagon Lits, trenlerin yataklı-yemekli vagonlarının uzun yollarda kullanılması için 1872 de Fransa’da kurulan şirketin adı. 1883 de şirket, Doğu Ekspresi ve İstanbul-Paris seferlerini yapmaya başlar. Cumhuriyet sonrası TCDD ile anlaşılır. 1972 yılında ise Türkiye’deki imtiyazı sonlandırılır.

  

Muhlis Bey, Vagon Li ile Bağdat’a kadar giderdi. Orada, evin ihtiyaçları için daha ucuza alış veriş yapma olanağı bulurdu. Bağdat’tan sadece yiyecek-giyecek değil hanımların hoşlandığı kumaş, süs eşyası da getirirdi.

Cumhuriyet sonrası, Devlet ileri gelenleri İstanbul-Ankara arasında trenleri sık kullanmaya başlamıştı. Bu sebepten Muhlis Bey yakın tarihimize de şahitlik yapmış oluyordu.

Muhlis Çağatay, 1930 lu yıllarda Takuhi ile tanışır. Kendisi Müslüman Türk, Takuhi Gregoryan Ermenidir. Yeldeğirmeni’ndeki demografik durum Türkiye mozaiğiydi. Ancak özellikle ayrı dindekilerin evlenmesi gelenek-görenek anlamında çok zordu.

                                                    Muhlis Bey ile Takuhi Hanım

Aşk yaşayan ikili evlenmeye karar verir.

1935 yılında evlenirler.

1939 yılında oğulları Yücel doğar.

1940 yılında Yeldeğirmeni’ndeki Akif Bey Sokakla Düz Sokağın kesiştiği köşedeki eve taşınırlar.

                            Akif Bey Sokakla Macid Erbudak Sokak Köşesindeki Ev.

Aile olarak yakınlarına da ilgilerini eksik etmezler. Örneğin: Fatih’te oturan Münevver, Berrin, Nesrin ve Güzin isimli dört kız kardeş babalarını erken kaybetmişlerdi. Muhlis Bey Onların dayısıydı. Eşiyle birlikte yeğenlerine kol kanat gererek sık sık Onları evlerinde konuk ederlerdi.

                   Takuhi Hanım, Berrin ve kardeşi Nesrin Hanımla Burgazada’da. (1961)

Muhlis Çağatay ne kadar beyefendi ise Madam Takuhi o kadar Osmanlı Hanımefendisiydi.

Muhlis Bey ile Madam Takuhi kendi inançlarına göre yaşadılar. Madam Takuhi ramazanlarda kocasına ve oğluna nefis iftar yemekleri hazırladı. Zengin Ermeni ve Türk mutfağının birleşmesi sonucu zeytinyağlı yaprak dolması başta olmak üzere nefis yemekler yaptı. Sahurda ise üşenmeden kalkıp sigara börekleri kızarttı. Bayramların ilk günü akrabalarla bayram yemeği onlarda yenirdi. Madam Takuhi’nin yılbaşı yemekleri de ünlüydü. Topik, tarama ve asla başka yerde tadılamayacak midye dolma ile tuzlu sardalye onlardan birkaçıydı.

                                          Muhlis-Takuhi Çağatay’ın oğlu Yücel Bey.

Yeldeğirmeni’ndeki evlerinin üst katında kendileri oturuyordu. Orta kat ve alt kattaki dükkânda kiracıları vardı.

Evlenirken toplumun tüm kural ve baskılarını bir kenara koyan Muhlis ve Takuhi çifti, birbirlerinden hiç ayrılmadılar. Birlikte gezdiler. Mutlu bir ömür yaşadılar.

1990 lı yılların başlarında Muhlis Çağatay ve Takuhi Çağatay peş peşe öldüler.

Ayrı mezarlıklara gömüldüler. Gelenek-görenek, yaşamlarında onları ayıramamıştı. Ölümlerinde ayırdı.

Bina oğulları tarafından satıldı.

Oğulları Yücel bundan iki yıl önce (2015) öldü.

O yıllardaki tanımla ‘muhit’ kavramı bitmedikçe, anılarının da bitmeyeceği bilinmelidir.

ARİF ATILGAN ŞUBAT 2017

Not:

-1950 de Berrin Hanım Hasan Paşanın torunu Fethi Beyle evlenir. 1951 de ise kardeşi Münevver Hanım Ali Paşanın torunu Adnan Gizle evlenir. Dolayısıyla iki kız kardeş Yeldeğirmeni’nde Kırkahvesi Sokaktaki Hasan Paşa ve Ali Paşa Köşklerine gelin gelirler.

-1950 li yılların ortasında Nesrin ve Güzin kardeşler kendi evleri yapılıncaya kadar anneleriyle bir yıl Ali Paşa Köşkünde ablalarının yanında kalırlar.

-1950 lerin ortasında Münevver Hanım, 1960 ların ilk yarısında Berrin Hanım Yeldeğirmeni’nden taşınır.

-Kızların diğer dayısı Resmi Bey Acıbadem’de Su Terazisinin yakınında yaşamıştır.

-Adnan Giz’in oğlu Ali Giz, Takuhi Hanımın lezzetli yemeklerini tatmış canlı tanıktır.

-Yeldeğirmeni’nde buna benzer bir başka çift, şişman lakaplı Fuat Bey ile Yahudi Menase ailesinden Klara Hanımdı. Onlar da 1960 lı yılların ortalarında peş peşe ölmüşlerdi.

-Son olarak: Eski evlerin her köşesinde bin bir anı asılıdır.

Muhlis Bey, solunda Takuhi Hanım. Sağındakiler Berrin Hanım, Yüksel Hanım (Tanju Kaner'in teyzesi), Nesrin Hanım (Berrin’in kardeşi) Burgazada’da. (30 Ağustos 1961)

2023 Yılında Ev Restore Edildi