AYİA TRİADA RUM ORTODOKS KİLİSESİ (KADIKÖY)

Arif Atılgan

1887 yılında inşasına başlanan Kilise, 15 yıl sonra 1902 yılında açılmıştır. Eski adıyla Bahariye yeni adıyla General Asım Gündüz Caddesiyle Hacı Şükrü Sokak arasında yer almaktadır. 3000mt2 arsa üzerinde 800mt2 ye oturan yapının mimarları G. Zahariadis ve Belissarios Makropoulos’tur. Açılış töreni Patrik 3. Yovakim ve Kadıköy Metropoliti Yermenos tarafından yapılmıştır. Yermenos Kilisenin bahçesinde gömülüdür.

Ayia kutsal demektir. Triada ise Baba-Oğul-Kutsal Ruh anlamını taşır. Burada baba Tanrı, oğul İsa, kutsal ruh ise Tanrının Ruhu anlamındadır. Üçü birden Tanrıyı temsil eder.

Tepeden bakıldığında kilise haç şeklindedir. Ancak 4 kalın ayak ile taşınan kubbe ve ona destek olan yarım kubbeler cami mimarisindeki taşıyıcı sistemi anımsatır. Dıştan bakıldığında göze çarpan iki gösterişli çan kulesi ana yapıyı desteklemektedir.

                                                    Kilisenin Dışarıdan Görünüşü

Girişteki narteks bölümünün sağ tarafında Ayia Ekaterini Ayazması bulunur. Depodan kullanılan kutsal su eskiden Modadaki Ekaterini Ayazmasından getirilirmiş. Günümüzde ise damacanayla suculardan satın alınan su önce okunarak kutsal hale getiriliyor, sonra depoya dolduruluyor. Asıl adı Dorotea olan Ekaterini’ye İsa’ya inandıktan sonra ‘taçlandırılmış taç’ anlamındaki adı verilir. Hıristiyanlık uğruna canından olan Ekaterini yaptığı fedakârlıklar dolayısıyla azize kabul edilmiştir. Kilisede görüştüğüm papaz ve diğer görevli kendisinden ısrarla Katerina diye bahsettiler.

                                                          Ayia Ekaterini Ayazması

Narteksten sonra iç mekâna yani nef bölümüne geçiliyor. Buradaki oturma yerleri diğer Ortodoks kiliselerinde görüldüğü gibi yanlarda yer alan açılır kapanır ahşap sandalyelerdir. Girişte soldaki kartal heykeli dostluğu, başının üzerindeki haçlı taç ise kiliseyi simgeler. İçeride çeşitli dini sembol olan resimler bulunmaktadır. Ancak en dikkat çekeni kiliseye adını veren Baba-Oğul-Kutsal Ruh resmidir. Resimde baba ile oğulun arasındaki uçan kuş kutsal ruhu temsil eder. Aynı görüntü üst kattaki balkonun arkasında da vitray olarak resmedilmiştir.

                                               Baba-Oğul-Kutsal Ruh

Tavanda bulunan kemerlerdeki çift başlı kartal resimleri anlamlıdır. Roma İmparatorluğunun simgesi batıya bakan kartaldır. Doğu Roma kurulduktan sonra onların simgesinin de doğuya bakan kartal olması istenmiş. Ancak Bizans Patriği hem doğuyu hem batıyı temsil ettiklerini göstermek amacıyla her iki istikamete bakan çift başlı kartal figürünü kullanmış. Burada da çift başın üzerinde kiliseyi simgeleyen üzeri haçlı taç bulunmaktadır.

                                         Çift Başlı Kartal Ve Üzerinde Haç Olan Taç

Aslında çift başlı kartal Türklerin de doğu ve batının hâkimi oldukları anlamında kullandığı simgelerdendir.

İçeride solda Vaiz Kürsüsü, karşısında Metropolit Kürsüsü bulunur. Metropolit geldiğinde burada otururmuş. Bu bana camilerdeki Hünkâr Mahfilini anımsattı. Metroplit Koltuğunun yanında bir ve karşısında iki adet olmak üzere önemli ziyaretçiler için üç adet daha koltuk vardır.

Apsis, Kutsal Bölüm olup buraya herkes giremez. Cemaat azaldıkça balkonların kadınlar bölümü olduğu unutulmuş.

                                                          İçerden Görünüş

Ayia Triada Kilisesinin bahçesi parmaklıklı duvarla çevrilidir. Dışarıdan bakıldığında bakımlı ve güzel bahçenin içindeki bina etkileyicidir. Bu bakımdan bahçeleri yüksek duvarlarla çevrili olan diğer kiliseler Ayia Triada’yı örnek almalıdırlar.

Çocukluğumda bu yapı dikkatimi çekerdi. Küçük bir kentte olsa oldukça ilgi göreceğini düşünürdüm. İstanbul gibi çok sayıda ve çok önemli tarihi eserlere sahip bir ilde bulunması şansızlığıydı sanki.

ARİF ATILGAN NİSAN 2018