MODA’DA EKATERİNİ AYAZMASI VE MİNİK KİLİSE

Arif Atılgan

MS.300’lü yılların başı.. Mısır’ın İskenderiye kentinde Dorotea isminde zengin ve elit bir ailenin kızı yaşamaktadır. Kendisi İsa’ya inanmış, vaftis olmuş ve ‘Taçlandırılmış taç’ anlamında Ekaterini adını almıştır. Ancak henüz Hıristiyanlık tanınmadığı için Roma İmparatoru Maksimianus tarafından başı kestirilir. Kilise tarafından azize ilan edilir. İnanışa göre idamından sonra görünmez olan vücudu melekler tarafından Sina Dağının tepesine defnedilir. MS.500’lerde Doğu Roma İmparatoru 1. Jüstinianos aynı tepede bir manastır yaptırır. Buradaki rahipler Ekaterini’nin mezarını rüyalarında görürler ve oradaki naşını bularak manastırdaki bir lahit içine yerleştirirler.

                                                            Ekaterini Kilisesinin İçi

1905 tarihli haritalarda Moda İskelesine inerken sol taraftaki kıyıda bir tekne barınağı görülmektedir. Üzerinde Moda Kürek Kulübü anlamında Moda Rowing Clup yazmaktadır. Barınağın arkasında ince bir dikdörtgen duvar içine alınmış kaya görünmektedir. Bilindiği gibi Moda kıyıları falez denilen dik kayalık şeklindedir. Tekne Barınağı falezin kayasına dayanmış, ancak kayanın en alt kısmı duvarların içine alınmıştır. Henüz ayazma bilinmemektedir.

                                                   1905 Tarihli Haritada Tekne Barınağı

1924 yılında bu kayadan çıkan bir su kaynağı bulunur. Rum balıkçıların bulduğu söylenir. Yine söylenenlere göre çevrede Ekaterini’ye ait bir ikona ve eski kilise kalıntısı da bulurlar. Buraya inşa edilen ahşap yapı Ekaterini Kilisesi ve Ayazması adıyla kullanılmaya başlanır. 

  

Solda Odun Deposu, Sağda KRC (Muhtemelen Kadıköy Rowing (Kürek) Clup) Yazan Barınak ve Üzerinde Ahşap Yapı

Aynı yıl bu noktada bir şey daha olur.

Süreyya İlmen, yolun karşı kenarına bugün de kullanılan merdiveni yaptırır. Amacı ve hayali Kadıköy’den Fenerbahçe’ye kadar deniz kıyısından yürüyüş yolu yapmaktır. Bu sebepten merdivenin tam karşısına gelen bu tekne barınağını yıkmak ve üzerinden yol geçirmek istemektedir.

Belli ki o sıralarda ortaya çıkarılan kilise ve ayazma sebebiyle barınağı yıkamamış ve yolu devam ettirememiştir.

                                                         Solda Merdivenler Yapılmış

1934 yılında ahşap yapı yıkılır ve yerine lokanta inşa edilir. Moda Park Lokantası.. Mühürdar sahilinde taverna çalıştıran Mösyö Koço, bu lokantayı işletmeye başlar.

1938 yılına ait haritalarda Moda Park Lokantası görülmektedir. Alttaki tekne barınağının üzeri lokantanın açık kısmı olur. Ayazmanın üzerinden itibaren kara tarafına doğru kapalı kısmı yapılmıştır.

                       1938 Yılı Haritasında Lokanta. Binadan Yola Birkaç Metre tıraşlanmış.

1950’li yıllarda ayazma ve kilise onarımdan geçirilmiştir.

                                                         1950’li Yıllarda Görüntü

2000’li yıllarda Kadıköy’deki Tarihi Çarşı Canlandırma Projesi Moda’yı da etkiler. Her taraf yeme-içmeci olmaya başlamıştır. Lokantanın ön tarafındaki açık kısmı da kapatılır.

2010’lu yıllarda alttaki tekne barınağı kafe halini alır.

                                                           2019 Yılında Görüntü

Lokantanın içinden geçilip 5-6 basamakla inilerek girilen bu küçük kilise günümüzde oldukça canlı bir şekilde kullanılmaktadır. Ayazması kurumuştur. 7-8m2’lik bir alandadır. Suyun çıktığı kayanın üzerine yerleştirilen mermer tezgaha dilek mumları yerleştirilmiştir. İçerdeki musluklardan artık şebeke suyu akmaktadır. Duvarda Ekaterini’nin oldukça büyük, gösterişli bir ikonası vardır.

                                                     Ekaterini İkonası

Ziyarete gelenler içinde dua edenler kadar mum dikerek dilekte bulunanlar da vardır. Duyduğum kadarıyla dileği gerçekleşenler teşekkür anlamında kandil yağı getirip bırakıyorlarmış. Sanırım artık ihtiyacı olan insanlar için yemek yağı bırakmak daha yararlı olacaktır. Zira uzun süredir kandil kullanılmamaktadır.  

İş ve kazanç konularında dilekte bulunuluyormuş ama sevgiliye kavuşma konusunda dilekte bulunulmuyormuş. Zira 18 yaşında bakire olarak ölen Ekaterini, rüyasında görüp inandığı, ilahi bir aşkla bağlandığı İsa’ya hiçbir zaman kavuşamamıştır.

                                                                  İçerdeki Kaya

Süreyya İlmen, merdiveni yaparken üst tarafındaki üçgen alanda bulunan yapıları istimlâk ettirmiş. Yukarıdan iskeleye inerken Fenerbahçe Burnunun da görüldüğü bir ferahlık olmasını istemiş. Daha sonra merdivenin alt kısmına inşa edilen ve Fenerbahçe Burnunun görünmesini engelleyen Moda Deniz Kulübü binasına çok üzülmüş. Buna karşın tarihi eser olan Ekaterini Kilisesi sebebiyle yolun sol tarafına yüksek yapı yapılmamış.

Günümüzde, Kadıköy Belediyesi’nin internet sayfasında bu alanın Turizm Tesis Alanı olarak işlendiği görülmektedir.

                                                             2019 İmar Durumu

Bildiğim kadarıyla Ekaterini Kilisesi içine girilen en küçük kilisedir. Ayrıca bir lokantayla iç içe olmasıyla da ilginçtir. Umarım kilise, lokanta ve alttaki kafe mekânı, öyküsüne uygun olarak birlikte korunur.

Kadıköy’ün tarihini didikleyerek yazmaya devam edeceğim.

ATILGAN BLOG ARİF ATILGAN ARALIK 2018