KADIKÖY RUM ORTODOKS METROPLİTLİK BİNASI (KÖÇEOĞLU KÖŞKÜ)

Arif Atılgan

Kafkasya’da yaşayan Andon Köçeoğlu (1773-1832), ailesiyle önce Artvin’e, sonra İstanbul’a gelmiştir. Kendisinin Hevsep (1808-1883) ve Agop (1818-1893) isimli oğulları olmuştur.

  

Hevsep’in kızı Nektar Köçeoğlu’nun 1800 lü yılların ortalarında Kadıköy Bahariye'de Köçeoğlu Hamamını yaptırdığı bilinir.

                                                          Metropolitlik Binası

1906 tarihli Goad Haritalarında Köçeoğlu Hamamının biraz aşağısında, aynı arazide bir bina daha görülür. Ayrıca hemen altındaki sokağın adı Köçeoğlu Sokaktır. Görülüyor ki Köçeoğlu’nun buradada bir köşkü vardır. Köçeoğlu Köşkünün Hamamla birlikte veya Hamamdan sonra yapıldığı belli olmaktadır.

Köşk o yılların tarzıyla birbirine bitişik selamlık ve haremlik bölümleriyle ikiz olarak inşa edilmiş. Harita incelendiğinde yapının 2 katlı ve ahşap olduğu anlaşılır. Kapısının olduğu üst taraftaki bölümü Selamlık, alt taraftaki bölümü Haremliktir. Haritadaki notlardan 1 Bodrum + Zemin Kat + 1. Normal kat olarak bodrum hariç 2 katlı olduğu belli olmaktadır. Bina ahşap karkas sistemdedir. Dışı ahşap, iç tarafları eski usul ahşap üstü sıva (bağdadi) ile kaplanmıştır. Girişin karşısındaki merdiven ortadan yarım kat çıkmakta, iki yana uzayan sahanlığın iki tarafından üst kata iki merdivenle çıkılmaktadır. Selamlık bölümünden Haremlik bölümüne, yarım kat yükseklikteki merdiven sahanlığının ortasındaki kapıdan geçilmektedir.

               1906 Goad Haritasında Köçeoğlu Köşkü (Haremlik ve Selamlık Bölümleri birlikte)

1908 yılında Köçeoğlu ailesi köşkü arazisiyle satılığa çıkarır. Haremlik bölümünü Süreyya İlmen, Selamlık bölümünü o yılların Kadıköy Rum Ortodoks Metropoliti 5. Yermenos satın alır.  

5.Yermenos köşkü Rum Cemaatine hibe eder. Bina, o tarihten itibaren ‘Kadıköy ve Tevabii Rum Metropolitliği’ olarak kullanılır. 

1923-1927 yılları arasında ise köşkün haremlik bölümü yıkılarak 3.000m2’lik arsaya Süreyya Sineması inşa edilir.

1939 tarihli Pervititch Haritalarında Metropolitlik Binası ve Süreyya Sineması görünmektedir. Metropolitlik Binasının arsasının Süreyya Sinemasınınkinden biraz daha büyüktür.

                            1939 Pervititch Haritasında Metropolitlik ve Süreyya Sineması

Pervititch Haritasında Metropolitlik Binasına çatı katı eklendiği görülmektedir. Dolayısıyla bina 3 kat olarak işlenmiştir. Google’dan ölçebildiğim kadarıyla her kat 150m2 civarındadır. Binaya bir sofayla girilir, sofanın iki yanında 1mutfak ile 5 oda bulunur. Üst katın planı da benzer şekildedir. Merdiven sahanlığındaki Haremlik Bölümüne geçilen kapı kapatılmış ancak izi belli olmaktadır.

Köçeoğlu Sokağının adı Kalfaoğlu olarak değiştirilmiş, Köçeoğlu Hamamı ile Metroplitiliğin arasına Nevzemin Sokak açılmıştır.

2006 yılında köşk, Kadıköy Rum Kiliseleri Mektepleri ve Mezarlıkları Vakfı’na devredilir. Bahçe kapısında ‘Rum Ortodoks Metropolitliği 1908’ yazmaktadır. Yani köşk 1908 yılından beri Rum Ortodoks Metropolitliği olarak kullanılmaktadır.

2012 yılında köşkün dışı restorasyondan geçirilir. Bu arada kiremitlerinin orijinali piyasada bulunmadığı için Eskişehir’de bir fabrikada özel üretim yaptırılır.

                              2018 Uydu Görüntüsünde Metropolitlik ve Süreyya Sineması

Kadıköylülerin her gün önünden geçtiği, geçerken merak ettiği beyaz köşkün öyküsü budur.

Köşkün ve içindeki çalışmanın tam adını koymak gerekirse: ‘Tarihi Köçeoğlu Köşkünün Selamlık Bölümündeki Rum Ortodoks Metropolitliği’ demek doğru olur.

ATILGAN BLOG ARİF ATILGAN KASIM 2018

NOT:

-Metropolit, Gazete Kadıköy’e verdiği bir demeçte Köseoglu Paşadan bahsetmiş. Kadıköy tarihinde Köseoğlu ailesi bulamadım. Yanlışlıkla Köçeoğlu denmek istendiğini düşündüğümde ise Köçeoğlu ailesinde paşaya rastlamadım.

-Metroplolitliğe giderek binayla ilgili araştırma yaptığımı, köşkün bahçeden-içerden birer fotoğrafını çekmek için izin ve varsa bilgi istediğimi söyledim. Dilekçe yazmamı istediler. 16 Ekim 2018 de 2-3 satırlık dilekçe ile başvuruda bulundum. Kayıt numarası verilmeyen dilekçeme 24 Kasım 2018 tarihi itibariyle cevap alamadım. Köşkün öyküsünde kullananların katkısı iyi olurdu, olmadı.

-1920 yılında ölen 5.Yermenos, Ayia Triada Kilisesinin bahçesine gömülür.

-Çok kısa boylu olan 5.Yermenos’un minik masası içeride halen kullanılmaktadır. Görüşmemin başında onun fotoğrafını çektirmişlerdi. Kişisel ahlak ve etik anlayışıma uyarak o fotoğrafı da yayınlamıyorum.