İSTANBUL’UN FARKEDİLMEYEN ADALARI

Arif Atılgan

Prens Adalarını kastetmiyorum. İstanbul’da toplam 10 adet ada bilinir genellikle. Büyükada, Heybeliada, Burgaz Adası, Kınalıada, Sedef Adası, Kaşık Adası, Yassıada, Sivriada, Tavşan Adası. Bir de kayıp ada olarak adlandırılan Vordonisi Adası. http://atilganblog.blogspot.com.tr/2014/07/adalarve-vordonisi-adasi-arifatlgan.html.

Bunların dışında bazı adalar vardır ki onlara her gün bakarız ama fark etmeyiz.

Fenerbahçe Adası: Herkesin, orası yarımada dediğini duyar gibiyim. Hâlbuki 1985 yılında yarımada ile anakara arasındaki ince kısım hafredilip 10 mt lik bir kanal açılmıştır. O yıldan sonra kanal üzerinden köprüyle Fenerbahçe Burnuna geçilir. Dolayısıyla Fenerbahçe artık ada konumundadır.

                               

Doğu Roma İmparatoru Jüstinyanus eşi Theodora için burada saray ve saray için iskele yaptırmış. İskele, şimdiki Galatasaray tesislerinin bulunduğu yerdeymiş. 1. Dünya Savaşı öncesi Fenerbahçe Vapur iskelesi olarak kullanılmış. Taş iskele adıyla bilinen çıkıntı Galatasaray tesisleriyle yok olmuş.

                                        Fenerbahçe Yarımadası 1946

Cumhuriyet döneminde ise yarımada piknik alanı olarak değerlendirilmiş. Bu şekilde günümüze gelmiş.

1946 yılındaki yüzölçümü yaklaşık 80.000m2 civarındayken, 2017 yılındaki yüzölçümü yaklaşık 140.000m2 civarındadır. Yani Fenerbahçe Adasına denizden 40.000m2 yi aşkın alan eklenmiştir.

                                          Fenerbahçe Adası 2017

Galatasaray Adası: İstanbul Boğazında, Kuruçeşme açıklarında 1850’li yıllardaki halinde iki sivri kayadan ibaret, neredeyse sıfır m2 dir. Abdülaziz döneminde sarayın gözde mimarı Sarkis Balyan’ın yüksek miktarda alacağı birikmiş. 1876’da Abdülhamid kendisine biriken tüm borçlar için bu adayı vermiş.

Balyan, 1881 de iki kayayı birleştirerek yaklaşık 2.400m2 alana sahip bahçe içinde ev yapar. Ada, Sarkis Bey adası olarak anılır. 1889’da öldükten sonra varisleri vergilerini ödemez. 1902’de devlet el koyar. 

                                            Galatasaray Adası 1946

Cumhuriyet döneminde kömür deposu olur. 1940’lı yıllarda varisler mahkeme açarlar ve kazanırlar. 1957 yılında adayı Galatasaray Kulübüne satarlar. Adı Galatasaray Adası olur. Önce adanın bir yanında 2.017m2, diğer yanında 1.052m2 alan denizden eklenir. Daha sonraki yıllarda da yapılan eklemelerle adanın alanı 6.900m2’ye çıkar. 4.500 m2 fazlalaşmıştır. Adadaki ilk parsel Galatasaray’ın, denizden dolan iki yanındaki parseller milli emlakindir. Yani adanın yaklaşık üçte ikisi devletindir. Havuz vs tesisler de buralarda bulunur.

                                             Galatasaray Adası 2017

Kız Kulesi Adası: 1.256m2 yüzölçümlü bir kayalıktır. M.Ö. 341’de mezar, M.Ö. 411’de Kale, M.S. 1100’de kule ve daha sonraki yıllarda gümrük, depo, karantina hastane, radar, fener gibi çok çeşitli fonksiyonlarla kullanılmıştır. 2000 yılından itibaren restoran olarak kullanılmaktadır. Bugünkü alanı 2.000m2 dir. 

                                             Kız Kulesi Adası 1970

                                              Kız Kulesi Adası 2016

Büyük Kulüp Adası: Çiftehavuzlar sahilinde, 2002 yılında Büyük Kulüp Derneği tarafından kendi üyeleri için bir ada inşa edilmiştir. Ada, denizden 20mt kadar açıktadır. Bu konuda o tarihlerde yazdığım yazıyı bu linkten okuyabilirsiniz.
 http://atilganblog.blogspot.com.tr/2013/09/buyuk-kulup-cercle-dorient-sahili.html.

                                    Büyük Kulüp Adası 1980 de Yok

2007 yılındaki bir yazışmada 700m2 olduğu yazan ada bugün kulüp üyeleri için güneşlenme terası olarak kullanılmaktadır. Uydu görüntüsünde görünen ada haritada yer almaz. Çünkü: Haritada görünmesi için yasal plana işlenmiş olması gerekir. Halbuki diğer adalar haritada da uydu görüntüsünde de görünürler. 

                                            Büyük Kulüp Adası 2017

İBB Pendik Adaları: Özel Girişimcilerin denizden kara parçası inşa ederek adalarını büyültmelerini veya sıfırdan ada inşa etmelerini İBB örnek almış herhalde. Aslında bunlara engel olması gereken kamu kurumlarından biri olan İBB, Pendik açığında 372.000m2, 125.000m2 ve 106.000m2 olmak üzere toplam 603.000m2 alanı olan üç adet ada inşa edecekmiş. Karadan bir tanesine köprüyle geçildikten sonra diğerlerine de köprülerle geçiş sağlanacakmış.

                                          İBB Pendik Adaları Planı

Tuzla Adaları: Daha önce Tuzla açıklarında bulunan bazı adalar tersane oluşumu sırasında anakarayla birleştirilmiş. Bugün Şemsiye Adası, Hayırsız Ada ve Koç ailesine ait olan İncir Adası vardır. 

                                                 Tuzla Adaları

Görüldüğü gibi İstanbul’un 10 değil 16 adet adası bulunmaktadır. Bunlardan Büyük Kulüp Adası yasal planlara işlenemediği için haritada görünmez. Yakın gelecekte Pendik’te yapılacaklarla İstanbul’un 19 adası olacaktır.

Tuzla Adalarının dışındakilerde rant sağlanması görünmektedir. Bu adalarla ilişkisi olanların başka kamusal konularda ‘ranta karşı’ mücadele davranışları ilgi çekicidir. Öte yandan ranta karşı olduğunu bildiğimiz bazı kurum yöneticilerinin bu mekânlarda çektirdikleri fotoğraflarını gururla internet ortamında paylaşmaları da ilgi çekicidir.

Toplumumuzda ‘Ben ranta karşıyım ama benim rantım hariç’ anlayışı olduğu müddetçe rant önlenmez.

ARİF ATILGAN TEMMUZ 2017 

Not: Bu yazıda Marmara Denizindeki adaları yazdım. Ancak Beykoz'un Karadeniz kıyısındaki Riva yerleşiminin açıklarında Soğan ve Eşek Adaları da var.