İstanbul İskeleleri
BEBEK İSKELESİ
Bebek… İstanbul Boğazı’nın eski köylerinden… Günümüzde
Beşiktaş ilçesine bağlı bir mahalle… Arnavutköy ile Rumeli Hisarı arasında kalıyor.
Karşı kıyıda da Kandilli... Kuzeyinde Büyük Bebek Deresi olan kısma Büyük
Bebek, güneyinde Küçük Bebek Deresi olan kısma Küçük Bebek denirmiş. Büyük
Bebek poyraz alır, Küçük Bebek lodos… Küçük Bebek’te Şehitlik Tepesi bulunur.
Bunlara Cici Bebek ve Kaka Bebek te dendiği söylenir. Günümüzde dereler yoktur.
Üzerlerinde sokaklar olup sadece adları vardır.
Bebek’in eski ismi olarak iskeleler anlamında Challae,
Chilaş, Khile, Skallia, Hallai kelimeleri kullanılmış.
Fatih Sultan Mehmed’in Rumelihisarı’nı yaptırdığı zamanlarda bu havalide
asayişi sağlaması için görevlendirdiği Bölükbaşı Mustafa Çelebi’ye
yakışıklılığı dolayısıyla Bebek Çelebi denirmiş. Lakabı o yerleşimin adı olmuş.
Semtin tarihi çok eskilere uzanır ama Fatih’in İstanbul’u almasından
sonra bilinmeye başlamış. 18. Yüzyıla kadar eşkıyaların yaşadığı bir yermiş.
Padişah 3. Ahmed ve sadrazamı Damat İbrahim Paşa döneminde tanınmış. 19. Yüzyıl
sonlarında Atlı Tramvay, 20. Yüzyıl başlarında elektrikli tramvay çalışır olmuş.
Mısır Konsolosluğu (1781), Yılanlı Yalı (1700’lerin sonları), Robert
Kolej ve Boğaziçi Üniversitesi (1863), Sacré
Coeur (Kutsal Kalp) Katolik Kilisesi (1908), Ayios Haralambos Rum Ortodoks
Kilisesi (1830), Ermeni Kavafyan Konağı (1751) bilinen tarihi yapılarıdır.
Bunlardan başka Kayalar
Mescidi 17. Yüzyılda yapılmış ancak harap olmuş. Bugünkü hali 1877 yılında
yapılmış... Bebek (Hümâyûn-u Âbâd) Camii 1726
yılında Hümayun-u Abad Kasrı yanına yaptırılır. 1900’lü yıllarda harap olur. 1913
yılında yerine Mimar Kemalettin Beyin eseri olan Bebek Camii yapılır... Bebek
Parkı 18. Yüzyılda Hümayın-ı Abad Kasrı’nın bahçesidir. 1908 yılında park
olarak hizmet vermeye başlar. 1 asır sonra 2008 yılında ise Türkan Sabancı
Bebek Parkı adını alır...
İskeleye gelirsek…
1851 yılında Bebek
Camii’nin (Sultan 3.Ahmed Camii) yanına tek katlı ahşap yapı olarak inşa edilmiş.
1886
yılında iskele civarındaki çürüyen rıhtım tamir edilir.
1890 yılında kadın ve
erkek yolcular için ayrı bekleme salonları yapılır.
1894 yılında yan
tarafına bir sıra kazık eklenerek genişletilir
1898 yılında tamir edilir.
1899 yılında iskelenin
daha merkeze taşınması teklif edilir.
1910 yılında yolcu
bekleme salonu soba ile ısıtılıyormuş. Salona duvar saati konmuş.
1918 yılında tamir edilir.
1920 yılında Park
tarafında ahşap kazıklar çakılarak yeni iskele yapılır.
1944 yılında Şirket-i
Hayriye millileştirilmiş. İskele Devlet Denizyolları ve Limanlar Umum
Müdürlüğü’ne verilmiş.
1953 yılında ise bir
yıl önce kurulan Devlet Denizyolları ve Limanlar Umum Müdürlüğü’ne devredilmiş.
1986 yılında büyük bir
onarım yapılır.
2001 yılında betonarme
kazıklar üzerine inşa edilir.
İskelenin
alanı 337,65 m2, yolculara ait alanı 316,65
m2, yanaşma yeri uzunluğu 13,5 m, minimum su derinliği 1,14 m, maksimum su derinliği
4,1 m, denizden yüksekliği 1.15 metredir. Yanaşabilecek en büyük gemi tonajı
747,36 grostondur.
Bebek İskelesi Galata Köprüsü’ne
5,5 mil mesafede olup şehir hatları vapurları bu mesafeyi 27 dakikada alırlar.
1950’li yıllardı.
İlkokul yaşlarımdaydım. Ağabeyim ve ben tramvayla Bebek’e gitmiş orada babamla
buluşmuştuk. Son duraktı. Anımsadığım kadarıyla Bebek Meydanı vardı ve tramvay
orada dairesel bir tur yapıp geriye dönüyordu. Biraz alt tarafı deniz
kıyısıydı. Kumsal, küçük bir koydu.. Denize girmiştik. Su soğuktu. ‘Burası
boğaz. Soğuk olur’ demişlerdi. Kaş’taki Küçük Çakıl koyunu o zamanki Bebek
koyuna benzetirim. Biri kumsal diğeri çakıllıktır.
Bebek Koyunda çeşit
çeşit balık tutarlarmış o yıllarda. En çok ta lüfer…
1970’lerde bir
arkadaşım ailesinin de ortak olduğu bir otelin restoranına götürmüştü beni. Alt
kattaki mekânın camları deniz altındaydı. İzmir’de, havuz suyunu gören Efes
Oteli’nin restoranı gibi...
Günümüzde oraları
tanıyamıyorum. Her taraf yeme-içmeci olmuş. Tescilli eser olan eski iskele de...
Bebek, İstanbul’un en lüks semti olarak gösteriliyor. Hak verebilirim. Yukarıdaki
anılarımı yaşadığım yerleri bulamıyorum artık.
ARİF ATILGAN 2024 EKİM
https://atilganblog.blogspot.com/2024/10/istanbul-iskeleleri-bebek-iskelesi.html
https://arifatilgan.wixsite.com/arifatilgan/single-post/bebek-i%CC%87skelesi%CC%87
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder